Schrickelik Tempeest
Op 1 augustus 1674 trok een verwoestende zomerstorm over Noordwest-Europa. Het Schrickelik Tempeest, zoals de storm wordt genoemd, liet een spoor van vernieling achter en veroorzaakte sociale en economische ontwrichting in het toch al kwetsbare Nederland, met verlies van mensenlevens en chaos in de getroffen gebieden. Met name de stad Utrecht werd ernstig geraakt. Een tornado deed het gehele middenschip van De Dom instorten. Exact 350 jaar later, op 1 augustus 2024, presenteert TouchLab, dat is de onderzoeks- en ontwikkelpijler van ensemble Insomnio, het herdenkingsconcert De Grote Storm, waarbij vier grote kerkorgels uit England, Duitsland en Utrecht gezamenlijk en gelijktijdig het speciaal voor deze gelegenheid geschreven werk Tempestas in Memoriam van de Engelse componist James Wood spelen. Dankzij de door TouchLab ontwikkelde software worden de orgelklanken live en zonder enige vertraging in De Dom weergegeven. De uitvoering staat onder leiding van de al jaren in Nederland woonachtige dirigent Ulrich Pöhl, hij is onder meer dirigent en leider van Insomnio.
Tempestas in Memoriam duurt 45 minuten, dat is net zo lang als de storm boven Utrecht heeft gewoed. Te midden van orgelpijpen en luidsprekers in een quadrafonische opstelling zal het publiek in de Dom alle facetten van de storm ondergaan: de stilte die eraan voorafgaat, de opkomende wind, de tornado, de bliksem, de donder en uiteindelijk ook het instorten van het middenschip, met een hoopvolle afsluiting vanuit de klokkentoren, die het noodweer wonder boven wonder overleefde. De orgels worden bespeeld door Jan Hage (Domkerk, Utrecht), Dominik Susteck (St. Antonius Kerk, Düsseldorf), Darius Battiwala (Blackburn Cathedral) en Karolina Juodelyte (Epiphanienkirche, Berlijn). Allen behoren zij tot de grootste orgelsolisten ter wereld. Ulrich Pöhl: “Wij mensen komen er slecht op bezoek maar de orgels zijn de ware bewoners van de kerken. Een deel van het pijporgel van De Dom heeft de storm nog meegemaakt. Ik hoor in het werk van James Wood onder meer een noodkreet van dit instrument, dat hulp zoekt én vindt bij orgels in het buitenland.”
Impact
Het instorten had aanzienlijke historische betekenis, niet alleen voor Utrecht maar voor heel de natie. De Dom werd beschouwd als het centrum van de kerkelijke macht in Nederland en als zetel van een bisdom genoot Utrecht een bepaalde mate van politieke onpartijdigheid, wat het bijvoorbeeld tot een geschikte locatie maakte voor de vredesonderhandelingen in 1713. Deze onderhandelingen tussen de ruïnen van de Dom, die zo’n honderd jaar onaangeroerd bleven, resulteerden in de historische Vrede van Utrecht, die een belangrijke rol speelde bij het bepalen van de Europese machtsverhoudingen en het vestigen van vrede na conflicten, waaronder de Spaanse Successieoorlog.
TouchLabTERMINAL
De door TouchLab ontwikkelde hoogwaardige techniek, die de naam TouchLabTERMINAL heeft gekregen, stelt musici in staat om online samen zonder hinderlijke vertraging te musiceren. Ulrich Pöhl: “Volgens mij is ons systeem het snelste ter wereld, ik heb althans nog geen sneller werkende software ontdekt. Met name voor repetitiedoeleinden biedt ons programma zeer veel voordelen. Er wordt veel tijd bespaard, er kan veel geld bespaard worden en de ecologische voetafdruk van de musici wordt aanzienlijk kleiner.
De Grote Storm
Compositie: Tempestas in Memoriam van James Wood
Uitvoerenden: Jan Hage (Domkerk, Utrecht), Dominik Susteck (St. Antonius Kerk, Düsseldorf), Darius Battiwala (Blackburn Cathedral) en Karolina Juodelyte (Epiphanienkirche, Berlijn).
Donderdag 1 augustus 2024, aanvang 20.00 uur
De Dom, Utrecht
